معماری معاصر ایران چیست؟
معماری معاصر ایران به دوره ای از معماری ایرانی گفته می شود که از سال ۱۳۰۰ آغاز شد و همچنان نیز ادامه دارد. این دوره را می توان دوره ای نامید که در آن معماری ایرانی از سبک های سنتی فاصله گرفت و به دنیای مدرن این هنر پا گذاشت. در ادامه این مطلب، به طور خلاصه تاریخچه معماری معاصر ایران را مرور می کنیم.
چند نمونه از معماری های معاصر معماران ایرانی در داخل و خارج از کشور
آغاز معماری معاصر ایران
اولین رویارویی ایرانیان با معماری اروپایی، در دوره سلطنت قاجار رخ داد. اشراف زادگان قاجاری از روش های مختلف از جمله سفرنامه ها، عکس ها، کارت پست ها و ... با معماری اروپایی آشنا شدند و وقار و زیبایی این معماری مدرن به شدت آن ها را مجذوب خودش کرد.
در نتیجه، اولین قدم ها برای اجرای معماری مدرن در ایران، صرفاً تلاش هایی برای تقلید از معماری اروپایی بود که ابتدا توسط اشراف زادگان قاجار و سپس به تدریج بین مردم عادی آن زمان نیز رواج یافت.
با آغاز سلطنت پهلوی، سرعت تحول در معماری ایرانی افزایش یافت و به همین دلیل سال ۱۳۰۰ را نقطه آغاز معماری معاصر ایران می دانند. اولین معماران پیشگام در معماری معاصر ایرانی، دانش آموختگانی بودند که در اروپا تحصیل کرده بودند. از سال ۱۳۱۹، با تأسیس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران که رشته معماری یکی از سه رشته آن بود، اولین نسل از معماران ایرانی که در داخل کشور آموزش دیده بودند پرورش یافتند.
طراحی معماری مدرن چیست و تفاوت آن با معماری کلاسیک
این گروه از فارغ التحصیلان رشته معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، نقش پررنگی در تثبیت اصول و مفاهیم معماری مدرن در ایران و به دنبال آن جهت دادن به معماری معاصر ایران داشتند.
همچنین شروع پروژه های عظیم ساخت شهرک و انبوه سازی مسکونی در چند دهه ابتدایی پهلوی عامل دیگری بود که باعث شد سرعت رشد معماری معاصر ایرانی شتاب بیشتری به خود بگیرد. قبل از آن، بنا های مسکونی در سراسر ایران با استفاده از مصالح بومی مثل خشت، چوب و کاهگل انجام می شد.
اما با ظهور معماری معاصر ایران، مصالح مدرنی مثل بتن، فولاد و شیشه رواج یافتند و به مصالح اصلی برای ساختمان های مسکونی در کشور تبدیل شدند. این مصالح در عین استحکام، انعطاف پذیری بیشتری نیز نسبت به مصالح سنتی داشتند که به معماران ایرانی این امکان را می داد تا بتوانند ایده ها و خلاقیت های خود را چه در طراحی نما ساختمان و چه در سایر اجزای آن، راحت تر از قبل اجرا کنند.
ساختار معماری معاصر ایران
در معماری معاصر ایران تلاش شده است تا از خط غالب معماری که خطوط صاف است، اجتناب شود. به همین دلیل در بسیاری از آثار معماری معاصر ایران می بینیم که طراحی نمای ساختمان با استفاده از خطوط منحنی انجام گرفته و دیگر کمتر شاهد اشکال مکعبی و گوشه دار هستیم. البته در مواردی نیز از ترکیبی از خطوط صاف و خطوط منحنی استفاده می شود.
یکی از ویژگی های جذاب معماری معاصر ایران این است که اگر هم در نمونه هایی صرفاً از خطوط صاف استفاده شود و در واقع واحد حجم مکعب در نظر گرفته شود، باز هم این مکعب ها به شکلی کنار هم چیده خواهند شد که در نهایت شاهد یک ترکیب مدرن خواهیم بود که با نمونه های کلاسیک قبل از خود تفاوتی فاحش دارند.
تفاوت معماری مدرن و معاصر در طراحی دکوراسیون داخلی
چند نمونه از معماری های معاصر معماران ایرانی در داخل و خارج از کشور
مسجد و مدرسه سپهسالار و همچنین مجلس شورای ملی، جزء اولین نمونه های معماری مدرن در ایران محسوب می شوند که توسط ممتحن الدوله طراحی شده اند. ممتحن الدوله که اولین معمار ایرانی تحصیل کرده در اروپا بود، در ساخت این بناها و از جمله در طراحی نما ساختمان کاملاً از معماری اروپایی الگو گرفته بود. البته لازم به ذکر است که این دو بنا به تنهایی نتوانستند اثر مهمی بر روند آغاز معماری معاصر ایران بگذارند.
بعدتر معمارانی مثل وارطان هوانسیان در دوران پهلوی شروع به کار کردند که دیدگاه رادیکالی نسبت به معماری معاصر ایران داشتند و سعی می کردند تا جای ممکن از المان های سنتی ایرانی فاصله بگیرند. یکی از مشهور ترین آثار این دوره، ساختمان معروف به ساختمان جیپ در منطقه دوازده تهران است که تصویر آن را می بینیم:
از آثار معماران مدرن ایرانی نیز می شود به کتابخانه جینگ آن در دانشگاه سیچوان در کشور چین اشاره کرد. معمار این کتابخانه معمار نام آشنای ایرانی، حسین امانت بود که معماری برج آزادی را نیز در کارنامه خود دارد.
